Öksürükle Birlikte Görülen Nefes Darlığı Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Normal ve sağlıklı bir solunum esnasında akciğer dokuları oksijen açısından zengin alveoller ile dolar. Fakat sigara kullanımı ya da enfeksiyon gibi faktörler alveollerin çökmesine ve aşırı mukus salgılanmasına neden olur.
İçindekiler
Öksürürken Nefes Darlığına Neden Olan Hastalıklar
Öksürürken gelişen nefes darlığı enfeksiyona bağlı hastalıklardan psikolojik sıkıntılara kadar çok farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. Hepsinin ortak özelliği ise vücuttaki oksijenin azalmasıdır. Kişi, nefes alamadığını düşünüp daha derin bir nefes almaya çalıştığında ise artan panik duygusuyla birlikte boğulacak gibi hissedebilir ve hatta baygınlık ve bilinç kaybı gelişebilir. Böyle durumlarda sakin kalmaya çalışmak, mümkünse bir pencere kenarı ya da açık alana çıkmak, aşırı kalabalık ve kapalı ortamlardan kaçınmak rahatlamaya yardımcı olabilir. Fakat sürekli tekrar eden solunum yetmezliği şikayeti, nefesin kesilmesi, boğulma ve tıkanma hissi sıklıkla başka bir hastalıkla ilişkilidir.
Bu hastalıklar arasında en yaygın görülenler şöyledir;
Astım; Üst solunum yollarında daralma ve şişmeye neden olan kronik bir hastalıktır. Nem, alerjenler, toz, kimyasal maddeler gibi faktörler tarafından tetiklenebilir.
Amfizem; Alveol adı verilen akciğerlerdeki hava keseciklerinin esnekliklerini kaybetmesi ve yırtılması ile ortaya çıkan solunum yetmezliğidir. Derin nefes almaya çalışırken göğüs ağrısı görülmesi ve öksürük şikayeti ile ortaya çıkar. Sigara kullanımı, alkol tüketimi, kimyasal maddelere çalışma gibi sebepler ile tetiklenebilir. İlerlediği durumlarda KOAH’a sebep olur.
KOAH; Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, kronik bronşit ve amfizemin bir bileşimidir. Erken teşhiste önlenebilecek bu hastalığın ilk belirtileri solunum yetmezliği ile birlikte görülen öksürük şikayetidir. Bu şikayetlerin önemsenmediği ve hastalığın ilerlediği durumlarda akciğerler büyür ve işlevini kaybetmeye başlar. Bu aşamadan sonra geri dönüşü olmayan solunum yetmezliği şikayeti ortaya çıkar.
Anksiyete; Endişe ve panik duygusunun sürekli hale geldiği bir psikolojik rahatsızlıktır. Endişe ile birlikte solunum zorluğu, kalp çarpıntısı, nefes almaya çalışırken boğulurcasına öksürme ve nefes kesilmesi görülebilir. Kişi sakinleşmezse, baygınlık ve bilinç kaybı gelişir.
Bronşit; Bronş tüplerinde iltihaplanma ile birlikte mukus miktarının arttığı üst solunum yolu hastalığıdır. Viral ve bakteriyel enfeksiyonlara bağlı hastalıkların ilerlemesi ve kronikleşmesi ile gelişir.
Bronşiyal adenom; Bronşlar üzerinde tümör oluşması durumudur. Kötü huylu tümörler akciğer ve solunum yolları kanserine neden olur.
Konjestif kalp yetmezliği; Solunum fonksiyon bozukluklarına neden olan kalp ritm bozukluğudur. Belirtileri arasında nefes alınca göğüste oluşan ağrı ve baskı hissi, öksürürken sol kolda uyuşma görülmesi, solunum hızı artmasına rağmen nefes alamıyor gibi hissetme, kalp çarpıntısı, el ve ayaklarda şişkinlik yer alır.
Pulmuner emboli; Akciğer damarları içerisinde hava kabarcığı ve pıhtı görülmesi durumudur. Bu pıhtılar damarları tıkayarak kan akışını yavaşlatır. Vücuttaki oksijen azlığına bağlı olarak solunum fonksiyon bozuklukları ve öksürük ortaya çıkar.
Reflü; Mide asidinin yemek borusu ve solunum yollarını tahrip ettiği sindirim sistemi hastalığıdır. Yemeklerden sonra göğüs bölgesinde yangı hissi, nefes kesilmesi, derin nefes almakta zorlanma ve öksürük görülür.
Zatürre (Pnömoni); Virüs kaynaklı gribal enfeksiyonların akciğerleri tahrip etmesi ve alveollerin iltihaplanması durumudur. Solunum yollarının tıkanmasına neden olur. Solunum yetersizliği ile birlikte yüksek ateş, öksürürken balgamla birlikte kan gelmesi, genel halsizlik belirtileri arasındadır.
Teşhis ve Tedavi Yöntemleri
Teşhis ve tedavi öncesinde sigara kullanımı, enfeksiyona bağlı hastalıklar, travma ve yaralanma geçmişi sorgulanmaktadır. Ayrıca öksürükle birlikte ortaya çıkan solunum problemlerinin hangi sıklıkta görüldüğü, ne zaman görüldüğü ve göğüs ağrısı, hırıltı, halsizlik gibi başka semptomların olup olmadığı tanı için önemli ayırt edici unsurlardır. Fiziki muayenenin ardından doktor gerekli gördüğü solunum fonksiyon testi, akciğer tarama testi, bilgisayarlı tomografi (BT),elektrokardiyografi (EKG), röntgen filmi, kan tahlili gibi testlerden biri ya da birkaçını isteyebilir. Kesin tanı, tahliller ve fiziki muayenenin ardından sadece doktorunuz tarafından konabilir. Tedavi yöntemi hastalığa bağlı olarak değişmektedir.
3 haftadan uzun süren solunum şikayeti ve öksürük krizleri uzman bir doktor tarafından kontrol edilmelidir.
Nefes Egzersizleri
Hareketsiz bir yaşam, sigara ve alkol kullanımı, cerrahi operasyonlar sığ nefes almaya neden olur. Sığ ya da yanlış nefes alıp vermek ise alveollerin iflas etmesine ve solunum yetmezliğine neden olur. Nefes egzersizleri düzenli olarak yapıldığında havayı akciğerlerin alt alanlarına taşır, hava geçişlerini açar, kan dolaşımını düzenler, mukusun hareket etmesini ve atılmasını kolaylaştırır.
Egzersize başlamadan önce rahat bir pozisyon alın. Ellerinizi karnınızın üzerine koyarak burnunuzdan derin bir nefes alın. Yavaşça ve ağızdan geri verin. En az 5 defa uygulayın. Mukusun artmış olduğu durumlarda bu egzersizi yaparken öksürmeniz ve zorlanmanız normaldir. Düzenli olarak uyguladığınızda öksürük şikayetinizin azaldığını ve solunumun düzeldiğini fark edeceksiniz.
Nefes darlığı sorunlarının çözümü için bu egzersizi günlük olarak tekrarlayın.
Kaynaklar
- https://www.mayoclinic.org/symptom-checker/shortness-of-breath-adult/related-factors/itt-20009075
- https://www.steadyhealth.com/topics/dry-cough-after-deep-breathe
- https://www.blf.org.uk/support-for-you/signs-of-breathing-problems-in-children/breathing-problems-to-look-out-for
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK143752/
- https://www.calmclinic.com/anxiety/stopping-cough
- https://www.healthdirect.gov.au/pneumonia-symptoms