Pnömoni Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Pnömoni, akciğerlerde enfeksiyona neden olan ve hayatı tehdit eden ciddi bir hastalıktır. Zatürre veya kronik zatürre isimleriyle de bilinir. Bakteriyel pnömoni en sık görülen tipidir.
Pnömoni; çoğunlukla akciğerlerdeki hava boşluklarında meydana gelen enfeksiyonlardan kaynaklanan bir hastalıktır. Genel olarak zatürre veya kronik zatürre olarak da bilinir. Bu enfeksiyona; bakteriler, virüsler ve nadir olarak da mantarlar neden olabilir. Akciğere yabancı maddelerin veya toksik maddelerin solunması sonucu ortaya çıkan enfeksiyondan kaynaklanmayan pnömoni türleri de vardır. Her yaştan kişide zatürre görülebilmesine rağmen bağışıklık sistemleri daha zayıf olduğu için yaşlılarda daha çok görülür.
İçindekiler
Pnömoni Nedenleri
Zatürre nasıl olur sorusunun cevabı olarak bakteri ve virüsleri ilk sırada sayabiliriz. Pnömoniye neden olan mikroplar akciğerlerdeki hava keseciklerine veya bronşlara (hava kanallarına) yerleşir ve kişinin nefes alıp vermesiyle çoğalabilir. Zatürre bulaşıcı bir hastalık olduğundan; neden olan bakteri ve virüs genellikle başkalarından bulaşır. Öksürme, hapşırma yoluyla havaya yoluyla veya enfekte kişiyle temas yoluyla bulaşır.
Vücut enfeksiyona saldırmak için beyaz kan hücrelerini gönderir ve bu sebeple iltihaplanma oluşur. Bakteri ve virüsler akciğer keselerini sıvıyla ve iltihapla doldurarak pnömoniye neden olurlar.
Pnömoni ne demek sorusuna cevap verdiğimize göre yakalanma riski yüksek olan grupları şöyle sıralayabiliriz:
- 5 yaşın altında 65 yaşın üzerinde olan kişiler
- Sigara, alkol veya her ikisini birlikte kullanan kişiler
- KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalıkları) ve astım hastaları
- Kalp veya karaciğeri rahatsızlıklarına sahip kişiler
- Yakın zamanda soğuk algınlığı veya grip hastalığı geçirenler
- Yakın zamanda yoğun bakımda tedavi görmüş olanlar
- Belirli kimyasallara maruz kalan kişiler
Yapılan araştırmalarda Alaska yerlileri ile Amerikan yerlilerinin zatürreye daha yatkın olduğu görülmüştür.
Pnömoni Tipleri
Enfeksiyona neden olan sebepler, enfeksiyonun nerede ve nereye bulaştığına bağlı olarak farklı zatürre tipleri vardır.
Bakteriyel pnömoni
Bakteriyel pnömoninin en yaygın nedeni Streptococcus isimli bakteridir ancak bir çok farklı bakteri bu tip zatürreye neden olabilir.
Viral Pnömoni
Özellikle küçük çocuklar ve yaşlılardan görülen bu tip zatürre solunum yoluyla bulaşır. Genellikle çok ciddi belirtiler göstermez ve bakteriyel pnömoniye kıyasla daha kısa sürede iyileşir.
Mikoplazmik Pnömoni
Mikoplazma organizmaları virüs veya bakteri değillerdir ancak her ikisinde ait özellikler taşırlar. Bu tip söz konusu olduğunda zatürre öldürür mü sorusunun cevabı hayır olacaktır.
Atipik Pnömoni (Yürüyen Pnömoni)
Bakteriler nedeniyle oluşmayan bu tip pnömoniler ciddi sağlık problemlerine yol açacak belirtileri göstermezler. Yürüyen pnömoni olarak da adlandırılırlar. Bunun nedeni diğer zatürre tipleri gibi yatak istirahatı gerektirmemesindendir.
Fungal Pnömoni çok nadir olarak görülen zatürre türüdür. Toprak ve kuş pisliği gibi maddeleri solumaya aşırı maruz kalan kişilerde görülür.
Hastane Kökenli Pnömoni
Bu tip; herhangi bir nedenle hastanede tedavi altında olan kişilere solunum cihazlarıyla veya yoğun bakım ünitesinde bulaşabilir. İlgili bakteri antibiyotiklere karşı daha duyarlı olabileceğinden diğer türlerden daha ciddidir.
Kriptojenik Organize Pnömoni
Kısaca KOP olarak bilinen bu tür zatürre türleri içinde ender görülen ancak oldukça karakteristik bir çeşittir. Zatürrenin altında yatan hiçbir neden bulunamadığında idyopatik veya kriptojenik organize pnömoni adını alır.
Zatürre Belirtileri
Pnömoninin ilk belirtileri genellikle soğuk algınlığı veya gribe benzemektedir. Ardından ortaya çıkan belirtiler ise enfeksiyonun nedeni, bireyin yaşı ve genel sağlık durumuna göre değişkenlik gösterir. Sık karşılaşılan zatürre belirtileri şunlardır:
- Öksürük
- Yüksek ateş
- Nefes darlığı
- Titreme
- Kas ve baş ağrısı
- Yeşil ve koyu renkli balgam çıkarma
- İshal
- Mide bulantısı ve kusma
Pnömoni Teşhisi
Doktorunuz öncelikle pnömoni belirtileri gösterip göstermediğinizi ve tıbbi geçmişiniz hakkında sorular soracaktır. Zatürre tanısı koyabilmek için göğüs röntgen filmi çekecektir. Teşhis koyabilmek için genellikle röntgen filmi ve fiziki muayene yeterlidir ancak pnömoni belirtileri çok ciddiyse ve doktorunuz gerekli görürse; kan testi, idrar testi, CT taraması bronkoskopi gibi tetkikleri de yapabilir.
Zatürre Tedavisi
Tıpkı belirtilerde olduğu gibi tedaviler de sahip olunan zatürre türüne, ne kadar şiddetli olduğuna ve etkilediği kişinin yaş, sağlık durumu gibi kriterlere göre değişkenlik gösterecektir.
İlaç Tedavisi
Zatürre nedenine bağlı olarak antibiyotik, antiviral veya antifungal ilaçlar pnömoni tedavisinde kullanılır. Çoğu bakteriyel pnömoni reçete edilen antibiyotiklerle tedavi edilir. Vücut 1 ile 3 gün arasında antibiyotiklere olumlu cevap vererek iyileşme gösterir.
Doktorunuz, gerektiğinde ağrınızı ve ateşinizi hafifletmek için reçetesiz olarak da satılan aspirin, ibuprofen ve tylenol gibi ilaçları da önerebilir. Ayrıca şiddetli öksürük varsa sakinleşmesi için ilaçlar reçete edebilir.
Evde Tedavi
İyileşmeyi hızlandırmak için dinlenmek çok önemlidir. Fiziksel ve zihinsel olarak yoğun aktivitelerden uzak durun. Bol bol su içip reçete edilen ilaçları düzenli olarak almayı unutmayın.
Hastanede Tedavi
Zatürre belirtileri çok şiddetliyse veya kronik zatürre yanında başka ciddi sağlık problemleriniz varsa hastanede yatmanız gerekebilir. Hastanede uzmanlar; kalp atış hızını, ateşi ve solunum fonksiyonlarını gözlemlemek ve gerektiğinde müdahale etmek için gözetim altında tutabilirler.
Zatürreye yakalanmamak için;
- Pnomokok aşısı yaptırmadıysanız yaptırın. Prevnar 13 ve Pneumovax 23 isimlerinde iki tür pnömokok aşısı vardır. Doktorunuz hangisini yaptırmanız gerektiğine dair detaylı bilgileri verecektir.
- Sigara içiyorsanız hemen bırakmanız gerekir. Sigara; sağlığınıza olan diğer zararlarının yanında sizi solunum yolu enfeksiyonlarına ve özellikle zatürreye karşı daha duyarlı yapar.
- Ellerinizi düzenli olarak sabun ile yıkayın.
- Bağışıklık sistemini güçlendirmek için sağlık bir yaşam tarzını benimseyin. Dinlenmeye yeterince zaman ayırın, sağlıklı bir beslenme programı belirleyin ve düzenli olarak egzersiz yapın.
Kaynaklar
- https://www.medicinenet.com/pneumonia_facts/article.htm
- http://www.bgh.gov.tr/Home/Contents?nt=763872671
- https://www.healthline.com/health/pneumonia
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/151632.php
- http://file.lookus.net/TGHYK/tghyk.42.pdf
- http://turkthoracj.org/sayilar/141/buyuk/pdf_Toraksder_5711.pdf