Zatürre Aşısı Nasıl, Ne zaman Yapılır? Yan etkileri ve Fiyatı Nedir?

Bağışıklık sistemi zayıf kişilerin zatürreye yakalanmasını önlemek amacıyla yaptırması uygun görülmektedir. 2011 yılında geliştirilen aşı ASM’de ücretsiz yapılır.

Zatürre akciğer iltihabına verilen isimdir. Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı (KOAH) ‘Streptococcus pneumoniae’ bakterisine bağlı zatürre risklidir ve erişkin yaşta zatürrenin en sık sebebidir. Sağlıklı kişilerde bakteri burun, ağız ve yutak bölümüne yerleşir ve yakın temas ile bulaşıcılığı vardır. Akciğer enfeksiyonunun vücut için en riskli olanıdır. Hastalığın ilerlemesi beynin zarı, karın zarı, eklem iltihabı, kemik zarı enfeksiyonu ve nadiren kalp kapakçığı enfeksiyonu ve ardından bozulmalara yol açmaktadır.

İçindekiler

Zatürre Aşısı
Nasıl ve ne zaman yapılır
Yan Etkileri
Fiyatı Nedir

Zatürre Aşısı

Zatürre aşısı çeşitleri:

Polisakkarit Pnömokok Aşısı,
Konjuge Pnömokok Aşısı

Polisakkarit pnömokok aşısı zayıf bağışıklık oluşturması nedeniyle 5 yılda bir tekrarlanmalıdır. 2 yaştan önce uygulanmaz. Alerji geliştirmiyorsa 2 yaştan sonra her çocuğa da uygulanabilir. Bakteriyemiyi %80’e yakın ve penilisine dirençli olanların %80’ini önler. Diğer bir adı da Pnömo 23 adı da verilen bir aşıdır. Bağışıklık sistemini baskılayan şeker, kalp böbrek hastalıkları olan kişiler, altta yatan kalp hastalığı olan, KOAH, sistik fibroz rahatsızlığı olan hastalar Pnömo 23 aşısını 5 yılda bir yaptırmaları gerekmektedir.

Konjuge pnömokok aşısı zayıf polisakkarit aşının proteinle birleştirildiğinden dolayı bağışıklığı arttırılmış halidir. Birincil bağışıklık sağlar. Çocuklarda sık rastlanan 7 serotipin antijenlerinden oluşturulan aşı, prevenar ve 10 serotipli synflorix vardır. Aşı en yüksek ilk yaş gruplarında etkilidir. 2 yaşa kadar %80-90 etkiliyken 2 yaş üzerinde %40-50 etkilidir. Bunun sebebi ise yaş ve bedensel değişiklikten dolayı hastalık oluşturan bakteri ve virüslerin değişimi (serotipinin artması) olarak açıklanmaktadır.

Türkiye’de nisan 2008’den beri KPA-7 uygulanmaya başlanmıştır. Nisan 2011’den itibaren ise KPA 13 valanlı (prevenar) uygulamaya koyulmuştur. 2011 yılında kullanılmaya başlanan aşı bağışıklık sistemi için daha geniş kapsamlı, daha fazla hastalık etkeni olan zayıflatılmış bakteri ve virüs barındırmaktadır.

Nasıl ve ne zaman yapılır

Pnömo aşıları mutlaka kas içine yapılır. Peki zatürre aşısı ne zaman yapılır, kimlere yapılır?

65 yaş üzeri herkese, 18-64 yaş arası KOAH hastalarına uygulanabilir. Uygulama önce Konjuge pnömokok aşısı sonra Polisakkarit pnömokok aşısı (bağışıklık sistem bozukluğu olanlarda en az 8 hafta ara ile, 65 yaş üzerine en az 1 yıl ara ile) yapılması şeklinde uygulanır.

65 yaşından küçüklerde risk fazla ise 5 yıl ara ile 2 kez uygulanması ve üçüncü dozun 65 yaş sonrasında son dozdan 5 yıl geçtikten sonra yapılması önerilir. 65 yaş üzeri kişilerde tek doz polisakkarit pnömokok yapılması yeterlidir.

Eğer daha önce aşının nerede, ne zaman yapıldığıyla ilgili kesin bir bilgi, kayıt yok ise tavsiye edilen dozlarda yapılabilir. Yapılan aşıların fazla yapılmış olması halinde iki çeşit aşının yan etkisi yok denecek kadar azdır.

Bebekler için zatürre aşısı ne zaman yapılır sorusunun cevabı ise; konjuge pnömokok aşısı 2-4-6-12 ve 15. aylarda 4 doz olarak yapılmaktadır. En küçük 1.5 aylıkken başlanan aşı, bebeğin kilosunun 1.5 kg altındaki çocuklarda doğum haftasına bakılmaksızın 6. ve 8. haftada başlanır. Düşük doğum ağırlığı olan bebeklerin bağışıklık sisteminin zayıflığından dolayı hastalığa karşı koruyucudur.

6 aydan önce, 2 ay arayla 3 doz veya 4 doz, 12. ve 15. aylarda yapılmaktadır. 7-11 ay aralığında 2 ay ara ile 2 doz veya 3 doz, 12. ayda yapılmaktadır. 12 aydan büyük bebeklerde, 12. aydan önce yapılmış ise 1 doz, yapılmamış ise 2 ay ara ile 2 doz uygulanır. 12. aydan sonra yapılmış ise 1 doz daha yapılır ve aşılama işlemi tamamlanır.

Yan Etkileri

Zatürre aşısı yan etkileri yok denecek kadar azdır. Aşıyı yaptırmak akciğer enfeksiyonuna yakalanmamak için önem teşkil eder.

Pnömokok aşılarının yapılması için belirli bir tarih yoktur. Yılın her ayında güvenli bir şekilde yapılabilir. Fazla bir yan etkisi bulunmayan her iki zatürre aşıları ölü bakteri barındırmaktadır. Grip hastalığı da zatürreye neden olacağı için yıllık grip aşısı olmakta fayda vardır.

Aşı yerinde ağrı, şişlik görülebilir ve bu çocukların yarısında görülebilen bir yan etkidir. Yaklaşık 48 saat sonunda yan etki kaybolur. Ateş ve kas ağrıları görülebilir. Vücuda alınan zayıflatılmış bakterileri için vücut savaş yapacaktır. Bu nedenle ateş yükselmesi ve kaslarda güçsüzlük, yorgunluk belirtileriyle karşılaşmak mümkündür. Ateş durumun ılık duş almak, ateş düşürücüler kullanmak bebeği ya da erişkini rahatlatacaktır.

Alerji gelişebilir ve alerji nedeniyle şoka girilebilir. Bu nedenle aşının sağlık kuruluşunda yapılması, yapıldıktan 30 dakika sonra sağlık kuruluşunun terk edilmesi gerekmektedir.

Fiyatı Nedir

Çocukluk döneminde yapılan, aşı takviminde bulunan tüm aşılar ücretsizdir. Aile Hekimleri ve Ebeler tarafından gebelik döneminin ve akabinde doğum sonrası bebeğin takibi yapılır. Yapılan takipte gebenin ve bebeğin aşıları ücretsiz olarak ASM ve TSM’ler tarafından yapılmaktadır. Zatürre aşısı fiyatı alınmamaktadır.

65 yaş üzeri bireylerde her zaman yapılabilir. Doktorun belirlediği zaman aralığında yapılması uygundur. Prevenar yükseltiği için aşıların koruyuculuğu arttırılmıştır.

Zatürre hastalığına gribin de neden olduğu düşünüldüğünde her yıl grip aşısı yaptırmakta fayda vardır. Grip aşısı fiyatı ise; 2015 yılında 13.00 lira, 2016 yılında 15.00 lira, 2017 yılında ise 17.00 lira ortalama fiyatlara sahiptir.

Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu tarafından yürürlüğe alınan Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında, 65 yaş üzerindeki herkese ve 18-64 yaş arasındaki KOAH, astım, diyabet, kronik kalp yetmezliği, kronik böbrek hastalığı, kanser gibi eşlik eden hastalığı olan risk gruplarına zatürre aşılarının Aile Sağlığı Merkezleri’nde ve aşıya erişimin mümkün olduğu hastanelerde ücretsiz uygulaması başlamıştır.