Verem Hastalığı Nasıl Bulaşır? Verem Oluşumunu Etkileyen Faktörler

Verem, günümüzde aşılama çalışmalarına rağmen hala görülebilen bir rahatsızlıktır. Vereme neden olan Mycobacterium tuberculosis bakterisi, mikrobu taşıyan akciğerden solunum yoluyla bağışıklığı olmayan kişiye rahatlıkla bulaşır.

Tüberküloz halk arasında verem, ince hastalık olarak bilinen bakteriyel akciğer enfeksiyonudur. Hastalık Mycobacterium tuberculosis mikrobu solunum yolu ile insandan insana, bireyde bağışıklık yok ise kolaylıkla bulaşır.

Tüberküloz dünyada, erişkin kişilerde, bulaşıcı hastalıklarda ölümün HIV/AIDS’ den sonra en büyük ikinci nedenidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO) ilk kez bir hastalık için 1993 yılında küresel acil durum ilan etmiştir ve 1994 yılında ve veremle savaş için yeni strateji yöntemleri geliştirmiştir.

İçindekiler

Tüberküloz Etkeni ve Tüberküloz Bulaşma Yolları
- Tüberküloz Bulaşıcı Mı? Tüberküloz Nasıl Bulaşır?
Tüberküloz Belirtileri
- Verem Bulaşıcı Mı?
- Verem Nasıl Bulaşır?
Verem Hastalığı Tedavisi İçin Yapılan İşlemler
Verem Teşhis Yöntemleri
Kaynaklar

Tüberküloz Etkeni ve Tüberküloz Bulaşma Yolları

Tüberküloz ”Mycobacterium tuberculosis” adlı aside ve alkole dayanıklı bakteri basilidir. Bakterinin üremesi yani hastalık oluşturması uzun sürdüğü için alınan örneklerde görünmeyebilir fakat bakterinin olmayışından söz edemeyiz. Bunun için mikrobu besi yerine ekmek ve çoğalmasını beklemek gerekebilir.

Tüberküloz Bulaşıcı Mı? Tüberküloz Nasıl Bulaşır?

Bulaşma, bulaştırıcı akciğerden aksırma, öksürme ve konuşma sırasında havaya yayılan mikrobu tüberküloz bağışıklığı olmayan kişinin solunum yoluyla alması sonucu oluşur. Tedavi olmayan akciğer tüberkülozu her yıl 10-15 kişiyi verem hastası yapabilir. Verem bulaşma yolları, hastayla yakın ve uzun süreli temas hastalık riskini arttırmakta ve ayrıca hastanın kullandığı eşyalardan da hastalık mikrobu vücuda girebilmektedir.

Tüberküloz Belirtileri

Öksürük: Verem ilk belirtilerinden öksürük ilk başlarda kuru öksürük varken sonraları balgam öksürüğe eşlik eder.
Balgam çıkarma
Hemoptizi (Kanlı balgam)
Göğüs ağrısı, sırt-yan ağrısı
Nefes darlığı
Ses kısıklığı
Ateş
Gece terlemesi
Halsizlik
İştahsızlık, kilo kaybı, kilo alamama

Tüberküloz belirtileri genelde hafif başlamakta ve yavaş ilerlemektedir. Hastalar yakınmalarını sigaraya ya da üşütme gibi nedenlere bağlamakta, doktora başvurmakta gecikmektedirler.

Verem Bulaşıcı Mı?

Tüberküloz mikrobu hangi organa giderse o organ tüberkülozu yapmaktadır. Örneğin; lenf tüberkülozu, larenks tüberkülozu vb. Verem bulaştırıcılığı yüksek olan kişiler, tedavi görmemiş verem hastaları, balgam incelemesinde tüberküloz bakterisinin bulunması,akciğer ve larenks (Yutak) tüberküloz hastalığı olan kişilerdir. Lenf bezi tüberkülozu bulaşıcı değildir.

Verem Nasıl Bulaşır?

Tüberküloz insandan insana solunum yolu, verem hastasının kullandığı kişisel eşyalarla temasta kolaylıkla bulaşır. Sağlam kişilere hastalık bulaştıktan sonra hayat boyu hastalığın etkin hale gelme ihtimali %5-10 arasındadır. Verem bulaşan kişide, hastalık belirtilerinin çıkması için bağışıklık sisteminin zayıflaması, hastayla aynı ortamda uzun süre vakit geçirip bakteriye uzun süre maruz kalması gerekir.

Verem Hastalığı Tedavisi İçin Yapılan İşlemler

Akciğer, larenks vereminden şüphelenilen hastanın 3 gün art arda sabah balgamının incelenmesi gerekmektedir. Balgam veremeyen hastalarda, uyarılmış balgam, açlık mide suyu, bronşlardan yıkama ile balgamın alınma işlemi sağlanabilir. Örnekler laboratuvar ortamında incelenir, gerekirse besi yerine ekilerek kültür bakılır. Çünkü bakteriler ilk başlarda balgamda görülmeyebilir. Besi yerine ekilen örnekte hızla büyüyüp çoğalan bakterileri görmek daha kolay olacaktır.

”Verem bulaşıcımı?” sorusundan çok veremde kimler risk altında, en çok kimlerde görülür soruları sorulmalıdır. Verem bulaşıcı mıdır, evet, fakat bulaştığı kişinin ömrü boyunca hasta olma ihtimali %5-10’dur, mikrobu aktif halde hastalığa çeviren yine insan vücudunun kendisidir.

Sosyo-ekonimisi düşük olan bireyler, vücuda gerekli besinleri alamadıkları için bağışıklık sistemi zayıflar ve bakteri vücudu ele geçirir. Yine bireyde var olan bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar (AIDS-HIV-Kanser vb.) ve bağışıklık sistemini zayıflatan tedaviler (Kemoterapi vb.) hastalık için uygun zemin hazırlayacaktır. Yoğun stres altında yaşayan bireyler, sigara içicileri, düşük vücut ağırlığı (patolojik) ve uzun süre kortikosteroid kullanan bireyler hastalık için uygun kişilerdir. Hastaneye başvurduktan sonra hastalar için Psikolog, Sosyal Hizmet Uzmanı ve Diyetisyen kontrolü sağlanmalı, hastalığın temel nedeni ortadan kaldırılıp, taburculuk sonrasında bireyin aynı yaşam kalitesine dönmesi engellenebilir.

Tüberküloz tedavisi ülkemizde Verem Savaş Dispanseri tarafından ücretsiz olarak verilmektedir. Hastaya en az 6 ay süreyle, gerekli görülürse 9,12, 24 aya kadar tedavi verilebilmektedir. Verilen ilaçların eksik kullanılması ya da zamanında alınmaması, bakterinin ilaca karşı diren kazanmasına, tedavinin başarılı sonuçlanmamasına neden olur.

Verem Teşhis Yöntemleri

Veremli hastayla temas ettikten sonra kendisinin de verem olduğunu düşünen kişiler vakit kaybetmeden hastaneye, Göğüs Hastalıkları Polikliniği ya da varsa Tüberküloz Polikliniğine başvurmaları gerekmektedir. Doktorun hastalığa teşhis koymak için uygulayacağı testlerde teşhis rahatlıkla koyulabilir.

Tüberkülozlu hastayla temas eden kişi hastaneye başvurduğunda, öncelikle PPD testi yapılır. Deri altına Tbc bakterisi verilir. Eğer test Aktif (+) çıkarsa bu sizin bakteriyi taşıdığınızı gösterir. Hastalık yönünden (+)’sa araştırılmaya başlanır.

PPD testi aktif ise aşağıdaki tanı yöntemleri kullanılır:

Hastanın öyküsü ayrıntılı bir şekilde alınır. Burada hastaya, verem geçmişi olan akrabalar var mı, veremli hasta ile ne kadar süre temas etti, bilinen başka hastalıkları var mı, herhangi bir hastalık nedeniyle tedavi kullanıyor mu ayrıntılı şekilde sorulması gerekmektedir.
Fizik muayene yapılmalıdır. Akciğer tüberkülozunda hastalık ilk evrelerindeyse fazla bulguya rastlanmaz. İleri evrede aşırı zayıflık, nefes darlığı ve genel durum bozukluğu saptanabilir. Fakat diğer organ tutunumlu veremde fizik muayene yardımcı olacaktır.
Akciğer grafisi, akciğer tüberkülozunda mutlaka sonucu vermektedir. Ancak HIV hastası kişilerde görülen verem ve bronş içine yerleşmiş hastalıkta akciğer grafisi temiz çıkabilir. Radyolojik incelemede akciğerler üzerinde beyaz lekeler görülmektedir.
3 günlük sabah balgamı incelemesi yapılarak hastalık saptanabilir. Balgam veremeyen hastalarda balgamı alabilmek için başka yöntemler uygulanması gerekmektedir.