Pnömotoraks Nedir, Belirtileri Nedenleri ve Tedavi Şekilleri
Pnömotorakshavanın göğüs duvarı ile akciğer arasına sıkışlması sonrasında meydana gelir. Meydan gelen bu sağlık sorunu hemen tedavi edilmelidir.
İçindekiler
Pnömotoraks
Pnömotoraks havanın akciğer ile göğüs duvarı arasında sıkıştığı durum olarak tanımlar. Bu tanımı açacak olursak; akciğerlerden havanın göğüsün kafes kısmının içine dolamsı sonucunda ciğerlerin fonksiyonunu yerine getirememesi, çökmesi ve ciğerlerden hava kaçağının meydana gelmesine denir. Bu sorun yetişkinlerde gözlemlendiği kadar bebeklerde de gözlemlenir. Yeni doğan bebeklerde pnömotoraks ventilatöre bağlı ya da spontan olarak gelişmektedir. Tıbbi açıdan yeni doğan bebeklerde üç şekilde gözlemlenir. semptomatik, asemptomatik ve dirençli pnömotoraks olarak ayrılır. Yetişkinlerde ise;
Pnömotoraks Çeşitleri
Farklı pnömotoraks çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar;
- Primer spontan pnömotoraks; bu pnömotoraks en yaygın olan türdür. Bilinen herhangi bir nedeni yoktur ve sağlıklı insanlarda gelişebilir. Akciğerin dış kısmında küçük bir yırtılma olmasından kaynaklı ortaya çıktığı düşünülmektedir. Boyu uzun olan insanlarda daha sık gözlemlenir.
- İkincil spontan pnömotoraks; kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), pnömoni, sarkoidoz, tüberküloz veya kistik fibroz tarzındaki akciğer hastalıklarının bir komplikasyonu olarak meydana gelir. Akciğer hastalığı akciğerin kenar kısımlarını zayıflatır ve havanın kaçmasına neden olur.
- Travmatik pnömotoraks; bir araba kazası, kırık kaburga, bıçak yarası, delici veya kesici travmalardan kaynaklı ortaya çıkar. Bu duruma tansiyon pnömotoraks adı da verilebilir.
- Latrojenik pnömotoraks: akciğerlerin etrafındaki hava basıncında dengesizliğe sebep olan mekanik havalandırma sonucu oluşur.
- Gerilim pnömotoraks; kalp ve akciğerlerin düzgün çalışmaması sonucuna meydana gelir. Bu durum tıbbi açıdan oldukça ciddi bir durumdur ve hemen tedavi altına alınmalıdır.
Belirtileri
- Çöken akciğer keskin, bıçaklama ağrısı tarzında bir ağrı ortaya çıkartır.
- Nefes alıp vermek git gide kötüleşmeye başlar.
- Ağrı sık şekilde omuz veya arkaya yayılır.
- Diyaframın tahriş olmasından kaynaklı olarak kuru ve acılı bir öksürük oluşabilir.
- Gerginlik pnömotoraks varsa kardiyovasküler çökme ve şok belirtileri ortaya çıkar. Bu durum yaşamı tehdit eder.
- Boyunda bulunan büyük damarlar dışarı çıkabilir ya da oksijen eksikliğinden kaynaklı olarak deride mavi bir renk olabilir. Buna siyanoz adı verilir.
- Nabız oldukça hızlı atar ve kan basıncı düşer.
- Kişiler oldukça endişeli görünür ve konuşmakta güçlük çekebilir.
- Bilinç kaybı, şok ve ölüm meydana gelebilir.
Teşhis
Ne Zaman Yardım İstenir
Göğüs bölgesinde oluşan ağrılar, yaralanmalar ve ağrıların şiddetli düzeyde yaşanması sonucunda uzmana başvurmak gerekir.
- Göğüste künt bir travma yaşanması sonrası kaburgalarda düşme ve nefes darlığı varsa uzmana görünmek gerekir.
- Göğüs travması ya da kaburga yaralanmasından sonra kan akarsa bu ciddi bir durumun işareti olabilir ve uzmana başvurulmalıdır.
Teşhisi
Uzman hekim stetoskop ile dinleme yapar, göğüs muayenesi için birçok tetkik yapılır. Yapılacak tetkikler ve klinik muayene ortaya çıkan durumlar arasında;
- Kalp debisinin azalmasından kaynaklı olarak kan basıncı düşer.
- Cildi mavimsi dokular sarar. Bu durum oksijen kaybedildiği için ortaya çıkar.
- Bilinç seviyelerinde azalmalar, tansiyon sorunları, düşük kan basıncı, beyin perfüzyonu ortaya çıkabilir.
- Kesin tanı akciğer grafileri ile yapılacaktır.
- Rutin olarak çekilen göğüs röntgende çok küçük bir pnömotoraks gözden kaçabilir. Bunun için daha detaylı tetkikler yapılır.
- Uzman çökmüş bir akciğere tanı koymak için röntgen filmi veya göğüs kafesinin BT taraması gibi birçok tetkik isteyebilir.
Tedavisi
Semptomların Azaltılması
Basit bir pnömotoraks, künt travmadan kaynaklı ya da kırık bir kaburga sebebiyle ortaya çıkmışsa yumuşak bir yastık göğüs duvarına tutarak hafifletileme sağlanabilir. Bu uygulama splint eder ve her nefes alınışında ağrıyı azaltır.
Germe pnömotoraks
- Gerginlik pnömotoraksı şırıngaya bağlı bir iğnenin göğüs boşluğuna sokulması ile basınç altındaki hava alınması ile tedavi altına alınır. Hasta uzman hekime başvurmadan iğne dekompresyonu yapılırsa, en yakın hastaneye ulaşım gereklidir.
- Kesin tedavi göğüsün boşluk kısmına plastik tüp yerleştirilmesini ( göğüs tüpü ) ile yapılmaktadır. Koltuk altına yakın bir bölgeden küçük bir kesi ile emme ve su sızdırmazlık sağlanır.
Basit pnömotoraks
- Basit bir pnömotoraks genelde göğüs tüpü ile tansiyon pnömotoraksı sorununa benzer bir şekilde tedavi edilmektedir.
- Basit pnömotoraks küçük düzeydeyse ve genişleme yoksa uzman çökmüş akciğerin segmentinin spontan yeniden genleşmesine sebep olmak için % 100 oksijen ile çeşitli inhalasyon teknikleri denemesi yapabilir.
- Göğüsse oldukça küçük bir kateter yerleştirilmesi yapılır. Hava şırınga ile emme teknikleri ile yerinden çıkarılır.
Çöken akciğer sorunundan sonra yapılacak olan takipler ve kontrol zamanları kesinlikle aksatılmamalıdır. Kontrollerde röntgen ve akciğer grafisi kullanımı yapılabilir. Bu sorunun takibi için gereklidir. Sonra yapılan takipler, doktorunuzun poliklinik fizik muayenesinden ve kısa vadede tekrar röntgen ışınlarından oluşur. Çöken bir akciğere yakalanma genellikle yaklaşık bir ile iki hafta sürer. Çoğu kişi doktor tarafından temizlendiğinde tam aktiviteye geri dönebilir. Kontrol zamanları aksatıldığından aynı duruma yeniden yakalanma riski de oldukça yüksektir.