Pulmonoloji: Göğüs Hastalıkları

Nefes Darlığı Nedenleri ve Hastalığı Tetikleyici Faktörler

Sağlıklı bir yetişkin dakikada ortalama 20 defa nefes alıp verir. Ortalama değerlerin üstünde kalan aşırı hızlı soluma hiperventilasyon, altında kalan nefes darlığı ise dispne olarak adlandırılır.

Nefes Darlığı Neden Olur? 

Nefes Darlığı Nedenleri

Nefes darlığı, oksijen açlığı olarak da tanımlanan ve vücuda yeterli oksijen taşınamadığında görülen rahatsız edici solunum yetersizliğidir. Nefes darlığının nedenleri nelerdir, sorusunun cevabı uykuda olmanıza, oturuş pozisyonunuza, ağır fiziksel aktiviteler yapıp yapmadığınıza göre değişebilir. 

Bu açıdan nefes darlığı nedenleri farklı kategorilerde değerlendirilir. Örneğin: yürürken, merdiven çıkarken, konuşurken ya da egzersizle birlikte ortaya çıkan oksijen açlığı Efor Dispnesi;  otururken, sırt üstü uzanıp dinlenirken, herhangi bir fiziksel yorgunluğa bağlı olmadan ortaya çıkan oksijen açlığı Ortopne; Gece uykuda görülen ise Paroksismal Gece Dispnesi olarak adlandırılır. Her birinin altında yatan nefes darlığı nedenleri farklı değerlendirilir. İçinde bulunulan ortam, hastalık geçmişi, ilaç kullanımı, göğüs bölgesine alınan darbe, kalp ve akciğer hastalıkları ile üst solunum yolu enfeksiyonları nefes darlığı sebebi olabilir. 1 aydan uzun süren dispne sıklıkla altta yatan başka bir hastalığın belirtisidir. Akut gelişen dispne ile birlikte oksijen yetersizliğine bağlı olarak halsizlik, baş dönmesi, baş ağrısı, kramp ya da baygınlık görülebilir. 

Dispneyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Dispneyi etkileyen birden fazla fizyolojik, psikolojik, sosyal ve çevresel faktör bulunmaktadır. Bu faktörler geçici, kronik, aralıklı, episodik ve durumsal olabilir. Bu durumlardan bazıları; 

 Faktörler   Dispneyi Tetikleyen Bazı Örnek Durumlar
Fizyolojik Gebelik, Enfeksiyonel-sistemik ve alerjik hastalıklar, Akşam yatmadan hemen önce yenilen ağır yemekler, B12- Demir gibi vitaminlerin eksikliği, Ağır ve yorucu egzersizler, Yorgunluk, Obezite, Yaş faktörü, uzun süreli ilaç kullanımı…
Psikolojik Akut Stres, Panik atak, Kapalı alan korkusu, Endişe, Anksiyete bozukluğu, Duygu durum bozuklukları…
Çevresel Hava kirliliği, Havasız bir ortamda uzun zaman geçirmek,  Çok soğuk ya da çok sıcak hava, Sigara dumanı, Toz, Kimyasal maruziyet, temizlik ürünleri, Alerjenler, Oksijen seviyesinin düşük olduğu yüksek rakımlı dağ tırmanışları, Katkı maddesi içeren Fast food türü gıdalar, Oturulan ya da yatılan odada eşya kurutmak, nem..

 Geçici yani akut dispne sıklıkla çevresel faktörler ile meydana gelirken; kronik yani dört haftadan uzun süre devam eden dispne fizyolojik bir rahatsızlıkla, episodik ve aralıklı dispne ise psikolojik faktörler ile bağlantılıdır.

Nefes Darlığına Neden Olan Hastalıklar Hangileridir?

Dispne sıklıkla tek başına bir hastalık değildir, çoğunlukla kalp, damar ve akciğerlerdeki metobolik hastalıklar ile birlikte görünür. Acil servis vakalarının % 60’ında dispne şikayeti bulunmaktadır.

Astım, konjestif kalp yetmezliği, miyokardiyal iskemi, KOAH, interstisyel akciğer hastalığı, pnömoni ve psikojenik hastalıklar tüm nefes darlığı vakalarının yaklaşık yüzde 85’ini oluşturur. 65 yaş üstü hastaların % 80’inde pnömoninin ana semptomudur

Aralıklı semptomları olan hastalarda reflü veya nükseden pulmoner emboli görülme olasılığı vardır. Aort kapak stenozu ve mitral yetmezlik, dispneye neden olan en yaygın kalp hastalıklarıdır.

   Dispneye Neden Olan Hastalıklar
Akciğer kökenli hastalıklar

Astım, Bronşit, Amfizem, Kronik pnömoni, Pasif tıkanıklık, Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), İnterstisyel akciğer hastalığı, İntrabronşiyal neoplazi, Obezite, Pnömotoraks, Pulmoner emboli, İdiyopatik pulmoner hipertansiyon, Asbestozis, Akciğer tümörü, Küçük hücreli akciğer kanseri, Zatürre

Kalp problemlerine bağlı hastalıklar

Kalp ritim bozuklukları, Mitral kapak yetmezliği, İdiyopatik pulmoner hipertansiyon, Supraventriküler taşikardi, Hasta sinüs sendromu, Aort stenozu, Aortik yetersizlik, Konjestif kalp yetmezliği, Kardiyomiyopati, Koroner iskemi, Ventriküler septal kusur, Kalp Krizi

Mide-bağırsak bozuklukları

 Gastroözofageal reflü hastalığı, Bağırsak tıkanıklıkları, İrritabıl Bağırsak Sendromu, Gastrit

Nöromusküler kaynaklı hastalıklar  Kas distrofileri, Sinir felci, Çocuk felci, Amyotrofik lateral skleroz (ALS)
Alerjenler  Anaflaktik şok, Alerjik rinit, Ürtiker
Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar Üst solunum yolu enfeksiyonu, Şiddetli akut solunum yolu sendromu(SARS), Boğmaca, Tetanoz 
Diğer Uzun süreli ilaç kullanımı, Radyasyon terapisi, Zehirlenmeler, Hemoliz, Diyabet,Şişmanlık, İlerlemiş yaş, Yabancı cisim yutulması

Dispneye neden olan hastalığın teşhisi sürecinde dispne ile birlikte karın ağrısı, nefes alırken görülen göğüs ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, halsizlik, göğüste sıkışma, karın şişliği, sol kola yayılan göğüs ağrısı, damarlarda daralma, solunum yolu daralması, cilt renginde değişiklik gibi ayırt edici tanı belirtilerinin varlığı aranır. Hastada bilinç kaybı ,konuşmada azalma, konuşamama gibi belirtiler görülmesi acil müdahale nedenir. Acilmüdahalenin ardından değerleri stabilleşmeyen hastalar yoğun bakım ünitesine alınırlar.

Tanı sırasında hastanın kalp atış hızı, kan basıncı, kanın oksijen doymuşluğu ölçülür. Nabız oksimetresi, tam kan sayımı, temel metabolik panel, göğüs radyografisi, elektrokardiyografi gibi testlerden biri ya da bir kaçı istenebilir.

Tedavi yöntemleri tahlil sonuçlarına bağlı olarak ayakta tedavi, ilaçla tedavi, enjeksiyonlar, radyoterapi, kemoterapi, cerrahi müdahale gibi farklı tedavi yöntemlerinden biri ya da birkaçını içerebilir.

Dispne ile Yaşamak

Dispne ile Yaşamak

Hayat tarzınızda yapacağınız küçük değişikliklerle nefes darlığı ataklarınızı azaltabilirsiniz. Öncelikle doktorunuz ile iletişim halinde olun. Alerji testi yaptırın. İlaçlarınızı düzenli kullanmaya özen gösterin. Doktor kontrollerinizi aksatmayın. Hafif egzersiz ve yürüyüşler akciğerlerinizi güçlendirmeye yardım olur. Doktorunuza hangi faaliyetlerin sizin için uygun olduğunu sorun. Sigara kullanımı kalp, akciğer ve solunum yolları tahribatına neden olan en yaygın sebeplerden biridir. Eğer içiyorsanız, bırakın. Uyumadan en az 4 saat önce yemek yemeyi bırakın. Papatya çayı, melisa çayı, adaçayı, kuşburnu, ıhlamur gibi bitki çayları rahatlamanıza yardımcı olur. Kafein ve tein ataklara neden olabilir. Kahve ve siyah çayı azaltın. Bitki çaylarını kullanmadan önce ilaçlarınızla etkileşime girmeyeceğinden emin olmak için doktorunuza danışın. 

Kaynaklar



Kullanıcı Yorumları ve Oyları

1 yıldız2 yıldız3 yıldız4 yıldız5 yıldız (Sizin oyunuz ilk olsun)
Loading...