KOAH Hastası Ne Kadar Yaşar – Yaşam Süresine Etileyen Faktörler
KOAH hastalarının en merak ettiği sorulardan olan bu soruya cevap verebilmek ve KOAH sebebiyle yaşanan ölümlerin önüne geçebilmek için neler yapılabileceğine bakalım.
KOAH hastası ne kadar yaşar sorusu; kronik obstrüktif akciğer hastalıkları (KOAH) teşhisi koyulmuş hastaların en merak ettiği sorudur. KOAH hastası kaç yıl yaşar sorusunun cevabını tam olarak bilmenin imkanı yoktur ancak bu ilerleyici hastalığa sahip olmanın kişinin yaşam süresini kesin olarak kısalttığını söyleyebiliriz. Yaşam süresini ne kadar etkileyeceği ise genel sağlığınız, kalp rahatsızlığı ve diyabet gibi başka hastalığınız olup olmadığı ve hastalığın hangi evresinde olduğunuz gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterecektir.
İçindekiler
KOAH Evreleri
Hastalığın hangi evrede olduğu; karşılaşılan belirtileri, uygulanacak tedaviyi ve kişinin yaşam süresine olan etkileri belirleyen önemli bir faktördür. KOAH’ın hangi evre olduğunun hangi yöntemle nasıl belirlendiğini anlatmaya başlayalım. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı doğrulanan hastanın; solunum fonksiyon testi sonuçlarıyla karşılaştığı belirtiler birleştirilerek hastalığın hangi evrede olduğu bulunur. Bulunan sonuçlarla; hastalığın kişinin yaşam süresine olan etkisi hakkında yorum yapılır.
GOLD Sistemi
Global Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı İnisiyatifi (GOLD) adlı oluşumun tasarladığı sistemden bahsedelim. Bu oluşum; Koah ve diğer akciğer hastalıkları olan kişilerin teşhis ve tedavisinde uyulması ve uygulanması gereken kuralları belirler. Doktorlar hastalığın hangi aşamada olduğunu belirlemek için bu kurumun belirlemiş olduğu evreleme sistemini kullanırlar. Evreleme, KOAH hastalığının şiddetini ölçmenin bir yoludur. Yöntemde; solunum fonksiyon testi yapılırken kullanılan spinometre sonuçlarında görülen FEV1 değerinden faydalanılır.
FEV1 değeri; kişinin nefes alırken bir saniye içerisinde akciğerlerine çektiği havanın miktarını gösterir.
Global Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı İnisiyatifi; hastanın solunum fonksiyon testi sonucunda ortaya çıkan FEV1 değerlerine dayanarak Kronik obstrüktif akciğer hastalığını şu evrelere ayırmıştır.
KOAH Evresi | FEV1 Değeri |
Evre 1 – Hafif | %80 ve daha fazla |
Evre 2 – Ilımlı | %50-%79 arası |
Evre 3 – Şiddetli | %30-%49 arası |
Evre 4 – Çok şiddetli | %30’dan az |
Değerlendirmenin ikinci kısmı; nefes darlığı ve koah alevlenmesi belirtileri ile hastalığın kişinin hastaneye yatırılmasını gerektirip gerektirmediğine dayanmaktadır. Bu kriterlere göre hastalar A, B, C veya D gruplarına ayrılırlar.
Koah alevlenmesi denilen durum; enfeksiyon, hava kirliliği, soğuk hava gibi sebeplerle hastalığın şiddetli ataklar göstermesidir. Koah alevlenmesi esnasında hastalığın belirtileri daha sık ve şiddetli yaşanır.
KOAH alevlenmesi yaşamayan ve hastaneye yatırılmayı gerektirmeyen bir hastalığa sahip olan kişi A veya B grubundadır. Karşılaşılan belirtiler azsa Grup A, çoksa Grup B’ye ait olur. Hastaneye yatış gerektirecek en az bir koah alevlenmesi yaşayan veya hastaneye yatırılmasa bile son bir yıl içerisinde en az iki kere koah alevlenmesi yaşayan hastalar şiddetine göre Grup C veya Grup D sınıfına girerler.
Sonuç olarak; bu evreleme sistemine göre Evre 4 Grup D olarak tanımlanan KOAH hastalığı olan kişi KOAH’ın en şiddetli ve ölüm tehlikesi barındıran sınıfındadır. En hafif belirtiler ise Evre 1 Grup A etiketine sahip hastalıklarda görülür.
BODE İndeksi
Hastanın KOAH evresini ve hastalığın genel durumunu tespit etmek için kullanılan bir diğer yöntem BODE indeksidir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda KOAH’lı hastaların teşhis ve tedavi aşamasında BODE indeksinin kullanılmasının daha değerli olduğu öne sürülmektedir. Bu düşüncenin altında yatan neden; şimdiye kadar kullanılan evreleme sisteminde sadece FEV1 değerinin kullanılıyor oluşudur. KOAH’lı hastaların ölüm riskini arttıran; hipoksi, düşük vücut kitle endeksi, yürüyüş mesafesi kısalığı ve dispne derecesi gibi faktörler standart evreleme sisteminde dikkate alınmaz.
BODE indeksi kapsamında değerlendirilen faktörler:
- Vücut kitle endeksi
- Hava yolu tıkanıklığı
- Solunum güçlüğü
- Egzersiz kapasitesi
Hastalığın Yaşam Süresine Olan Etkileri
Koah hastaları ne kadar yaşar sorusuna cevap vermek çok zordur ancak hastalığın ortalama olarak insan ömrüne olan etkilerinden bahsedebiliriz. Krobik obstrüktif akciğer hastalığı teşhisi koyulan hastaların ortalama olarak 5 sene içindeki ölüm oranı %40 ile %70 arasında değişmektedir.
Bütün akciğer hastalıkları ve diğer ciddi sağlık sorunlarında olduğu gibi; kişinin yaşam süresi hastalığın şiddetine ve hangi evrede olduğuna bağlıdır.
Uluslararası Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Dergisi’nde 2009 yılında yayınlanan çalışmanın sonuçlarını paylaşalım. KOAH hastası ne kadar yaşar sorusuna tam olarak bir cevap vermese de hastalığın yaşam süresini ne kadar kısalttığı hakkında fikir verecektir.
65 yaşında, erkek ve aktif olarak sigara içen KOAH hastası;
- Evre 2: 2,2 yıl
- Evre 3 veya 4: 5,8 yıl
65 yaşında, erkek ve sigarayı bırakmış KOAH hastası;
- Evre 2: 1,4 yıl
- Evre 3 veya 4: 5,6 yıl
65 yaşında, erkek ve hayatı boyunca sigara kullanmamış KOAH hastası;
- Evre 2: 0,7 yıl
- Evre 3 veya 4: 1,3 yıl
Sonuç
Kronik obstüktif akciğer hastalığının; kaçınılmaz son olan ölümü ne kadar erken getireceğini bilmek hastalığın bir sonraki evresine ilerlemekten kaçınmak için ilham verir. Sigara içenler için hastalığın bir sonraki evreye ilerleyişini durdurmanın ya da yavaşlatmanın en iyi yolu sigarayı bırakmaktır. Ayrıca pasif sigara içiciliği denilen sigara dumanına maruz kalma, hava kirliliği, kimyasal madde ve tozlar gibi tahriş edicilere maruz kalmayı en aza indirmek de hastalığın ilerlemesini yavaşlatacaktır.
Aşırı zayıf bir vücuda sahipseniz; ideal kilonuza ulaşmak için bir diyetisyene başvurmalı ve sağlıklı bir beslenme planı uygulamalısınız. Aynı şekilde fazla kilolardan şikayetçiyseniz; ideal kilonuza ulaşmak için diyete girmelisiniz. Her iki durumda KOAH ile gelen belirtilerin şiddetini ve yoğunluğunu arttıran etkenlerdir.
KOAH hastaları için düzenlenen pulmoner rehabilitasyon programlarında katılmak da ortalama yaşam süresini uzatmak için gerekli olan; egzersizler, nefes teknikleri ve diğer stratejiler öğretilir.
Kaynaklar
- http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/gogus_cerrahi/dr_nermin_kaplan_kilickesmez.pdf
- https://www.healthline.com/health/copd/life-expectancy#gold-system2
- https://www.healthline.com/health/fev1-copd#staging-copd3
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2672796/