Atelektazi (Akciğer Büzüşmesi) Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Atelektazi; akciğerde bulunan alveol adındaki hava keseciklerinin sönmesi, büzüşmesi durumudur. Plörezi, pnömoni gibi akciğer hastalıkları neden olabilir.

Atelektazi; akciğer içerisindeki alveol adı verilen hava keseciklerinin zarar görmesi sonucunda akciğerin bir kısmının ya da tamamının çöküşü anlamına gelmektedir. Akciğer büzüşmesi olarak da bilinir. Bu çöküş; o bölgedeki hava keseciklerinin içlerindeki havanın sönüp çalışamaz duruma gelmesi anlamına gelir. Genellikle ciddi akciğer ameliyatlarının ardından görülen atelektazi aynı zamanda pulmoner fibroz, akciğer tümörleri, ağır astım, yabancı cisim aspirasyonu, göğüs yaralanmaları ve akciğerde sıvı birikmesine neden olan plörezi hastalıklarının belirtisi olarak da karşımıza çıkabilir.

Atelektazi olan akciğerdeki alveollerin miktarı; hastalığın neden kaynaklandığına bağlı olarak değişir. Özellikte başka bir akciğer hastalığıyla beraber görülürse vücudun yeteri kadar oksijen alamamasına yol açabilir. Bu durumda da nefes darlığı ile karşılaşmak kaçınılmaz olacaktır.

İçindekiler

Belirtileri
Nedenleri
- Obstrüktif Atelektazi Nedenleri
- Nonobstrüktif Atelektazi Nedenleri
Komplikasyonları
Teşhisi
Tedavisi
- Atelektazi Riskini Azaltma Yolları
Kaynaklar

Belirtileri

Atelektaziden etkilenen alveoller, akciğerlerin az bir alanını kaplıyorsa herhangi bir belirti ile karşılaşılmayabilir. Bu durumdaki atelektazi sadece herhangi bir nedenle çekilen göğüs röntgeninde görülebilir. Ancak atelektazi geniş bir alana yayılmışsa görülebilecek belirtiler genel olarak şunlardır:

Nefes darlığı
Yüksek tansiyon
Göğüs ağrısı
Hızlı ve kısa aralıklarla nefes alıp verme
Öksürük
Plevral efüzyon ya da plörezi olarak bilinen akciğerde su birikmesi
Ateş

Atelektazi hastalığı; genel olarak belirtilerle karşılaşılıp doktora gidilmesi durumunda öğrenilen bir hastalık değildir. Karşılaşılan çoğu vakada başka bir sebeple çekilen akciğer grafilerinde fark edilen bir durumdur ama bu bu belirtilerle karşılaştığımızda normal karşılamamız gerektiği anlamına gelmez. Nefes darlığı, yüksek tansiyon plörezi gibi problemler başlı başına birer hastalık olduğundan; karşılaşılması halinde derhal doktora gidilmelidir.

Nedenleri

Atelektaziye neden olan faktörleri ikiye ayırarak inceleyeceğiz. Akciğere oksijen taşıyan bronş adı verilen hava kanallarındaki tıkanmaya bağlı olarak gelişen tipe obstrüktif atelektazi denir. Akciğer dışından gelen basınç sonucu oluşan ve çoğunlukla başka bir akciğer hastalığı ile ilişkili olana ise nonobstüktif atelektazi denir.

Obstrüktif Atelektazi Nedenleri

Aspirasyon: Nefes alıp verme esnasında; mide asidi veya başka bir yabancı cismin solunum sistemine girmesine denir. Aspire edilen cisim bronşlardan geçerek akciğerdeki alveollere zarar vererek bu hastalığa neden olabilir. Özellikle küçük çocuklarda; küçük oyuncak parçalarının ya da fındık fıstık tarzı çerezlerin aspire edilmesi sorunuyla sıklıkla karşılaşılır.
Kronik enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları veya tüberküloz gibi hastalıkların akciğere giden hava kanallarına zarar vermesi, tahriş etmesi veya kanallarda yara oluşturması da atelektaziye neden olabilir.
Akciğerde, göğüs boşluğunda veya bronşlarda olan tümörler de akciğerdeki hava keseciklerine zarar verebilir. Ayrıca akciğerlerde herhangi bir sebeple bulunan kan pıhtısı da; eğer öksürük yoluyla vücuttan atılamazsa atelektaziye neden olabilir.

Nonobstrüktif Atelektazi Nedenleri

Plörezi: Akciğer ve göğüs duvarı çevresinde bulunan plevra adı verilen zar yüzeyindeki enfeksiyon sebebiyle akciğerde sıvı birikmesi durumudur. Plevral efüzyon adıyla da bilinir. Biriken bu sıvı akciğerlerde baskıya neden olarak hava keseciklerine zarar verebilir.
Pnömoni(Zatürre): Akciğerlerdeki hava boşluklarında veya hava keseciklerinde meydana gelen enfeksiyonlardan kaynaklanan hastalık olan zatürrenin bazı türleri atelektaziye neden olabilir.
Pnömotoraks: Herhangi bir sebeple göğüs boşluğu içerisinde hava bulunması durumuna denir. Biriken bu hava keseciklere zarar vererek bu hastalığa neden olabilir.
Astım, bronşektazi, pulmoner fibroz, kronik obstrüktif akciğer hastalıkları gibi akciğer hastalıkları da atelektaziye neden olabilir. Akciğerdeki hava keseciklerine zararın veren hastalıkların tümüne birden interstisyel akciğer hastalıkları adı verilir.
Erken doğumla doğan çocuklar akciğerler tam olarak gelişmemiş olabileceğinden; atelektaziyle beraber doğabilirler.
Obezite durumunda da karın yağları diyaframı yükselterek akciğerdeki hava keseciklerine zarar vererek nefes darlığına neden olabilirler.

Komplikasyonları

Akciğer atelektazisi akciğerlerin hava almasını sağlyan alveollere zarar verdiğinden kandaki oksijen seviyesinin düşmesi durumu olan hipoksemiye neden olabilir. Ayrıca büyük bir alana etki ediyorsa akciğerlerde yara oluşumuna neden olabilir. Akciğerdeki hasar oluşması; tedavisi olmadığından ve bronşektazi gibi ciddi bir hastalığa neden olabildiğinden çok tehlikelidir.

Pnömoni; atelektazi nedeni olabildiği gibi atelektazi sonucunda da karşılaşılabilen bir akciğer hastalığıdır. Sönük olan hava keseciklerinden salgılanan bakteriler pnömoniye neden olan enfeksiyonlar için uygun ortamı sağlar.

Yetişkinlerde görülen atelektazi vakaları eğer çok geniş bir alanı etkilemiyorsa tedavi edilir ancak bebek ve çocuklarda görülenlerde ömür boyu kalıcı ve hayatı tehdit edici hastalıklara neden olabilir.

Teşhisi

Genellikle kişinin akciğer grafisi incelenerek teşhis edilebilen atelektazi hastalığının altında yatan nedenlerin belirlenebilmesi için; doktorunuz şu testleri isteyebilir:

Nabız oksimetresi

Bilgisayarlı tomografi: Akciğerin bir kısmını ya da tamamını etkileyen atelektazinin daha detaylı görüntülebilmesi, hacminin belirlenebilmesi ve nedenlerinin öğrenebilmesi için istenebilir.
Nabız Oksimetresi: Bu testte; kandaki oksijen oranının görülebilmesi için parmak uçlarına yerleştirilen küçük bir cihazdan yararlanılır.
Bronkoskopi: Ucunda ışık olan bir tüp ve kamera ile ağızdan veya burundan solunum yollarına sokularak hava kanallarının görüntülenmesi sağlanır. Teşhis için kullanılabildiği gibi tedavi için de kullanılabilir.

Tedavisi

Atelektazi tedavisinde hangi yöntemin kullanılacağı atelektazinin nedenine bağlıdır. Bir hastalık sebebiyle oluştuysa hastalığın iyileştirilmesine yönelik tedavi uygulanır. Örneğin; pnömoni nedeniyle oluştuysa antibiyotikler, kanser sebebiyle ise kemoterapi gibi tedaviler uygulanır. Ayrıca etki ettiği alan çok geniş değilse tedavi edilmeden de iyileştiği görülmüştür. Doktorunuz en etkili yöntemi belirleyecektir.

Atelektazi Riskini Azaltma Yolları

Çocuğunuz küçük parçaları olan oyuncaklarla oynarken çok dikkatli olun. Çocukların arka azı dişleri çıkmadan önce fıstık gibi küçük çerezleri vermeyin. Arka azı dişleri 3 yaşından itibaren çıkmaya başlar.
Tüm hastalıkların sebebi ve sağlığınızın düşmanı olan sigara içmeyi bırakın. Sigara mukus üretimini arttırarak bronşlara zarar verir.
Derin nefes egzersizleri yapmayı ihmal etmeyin.