Astım Krizi Geçiren Hasta İçin Yapılabilecek İlk Yardım Adımları

Astım krizi akciğere hava taşıyan kanalların ani bir şekilde çeşitli sebepler ile birlikte tıkanması durumudur. Astım krizi geçiren bir hasta için ilk yardım hayati önem taşımaktadır. Peki nelere dikkat edilmelidir?

İçindekiler

Astım Krizi Belirtileri
Krizi Tetikleyen Unsurlar
Astım Krizi Geçiren Hastaya İlk Müdahale
- İlk Müdahale Sonrası Tedavi
Kaynaklar

Astım Krizi Belirtileri

Astım genellikle kronik seyrede yani hastaların hayat boyu mücadele etmek zorunda kaldıkları bir nefes yolu hastalığıdır. Hastalık genellikle nöbetler halinde seyreder. Bu nöbetler esnasında kişinin akciğerlerine hava taşıyan kanallar yani bronşlar kasılır, daralır veya iltihap nedeniyle kapanabilir. Bu ataklar genellikle tetikleyici etkenlerle birlikte ani olarak seyredebilir. Atak sırasında hastaların ve yakınlarının bilinçli davranması, hastalığın ani nöbetlerine karşı hazırlıklı olması önemlidir.

astım krizi

Hastalar astım krizi sırasında nefes alımından ziyade nefes verirken zorluk yaşarlar. Bu durum ile birlikte hastanın oksijensiz kalması ölüm ile bile sonuçlanabilir. Bu nedenle kriz sırasında hastanın panik yapmaması ve daha da önemlisi çevresindeki kişilerin doğru müdahalede bulunması hayati önem taşımaktadır.

Bu hastalık her yaşta ortaya çıkabilmektedir. Hastalıkla mücadele eden bireylerin ve çocuklarında bu hastalık olan ebeveynlerin hastalığı iyice araştırmaları ve yaşamlarını bu hastalığa göre şekillendirmeleri gerekmektedir. Aksi halde ani kriz ataklarında bilinçsiz bir müdahale hastanın yaşamına mal olabilir. Astım krizi sırasında hasta oksijen eksikliğine bağlı olarak panik atak geçirebilir, nefes yollarındaki daralma tamamen tıkanıklığa dönüşebilir ve bu durumda hastanın solunumu duracağından bilinç kaybı veya ölüm gibi sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle hastaların düzenli doktor kontrollerini aksatmamaları ve bu kontroller neticesinde doktorun nefes yollarını açması için verdiği ilaçları düzenli olarak kullanarak krizi tetikleyici unsurlardan kaçınmaları önem teşkil etmektedir. Astım krizi sırasında görülen en yaygın belirti nefes darlığı ile birlikte seyreden öksürüktür. Hasta yeterince nefes alamadığı için konuşma güçlüğü de çekecektir. Buna ek olarak terleme, nefes alış verişte ritm bozukluğu ve kalp ritminde artış da gözlemlenebilir. Bununla birlikte krizin şiddetine bağlı olarak oksijen yetersizliği sebebiyle morarma da görülebilir. Bu aşama ağır astım hastalarında görülmektedir ve bu aşamayla birlikte bilinç kaybı da seyredebilmektedir.

Krizi Tetikleyen Unsurlar

Astım ile mücadele eden hastaların ani krizlere karşı hazırlıklı olmaları krizi az hasarla atlatabilmeleri için oldukça önemlidir. Bu nedenle krizi tetikleyen faktörleri ve sebepleri iyi analiz etmesi ve tetikleyecek faktörlerden uzak durması gerekmektedir. Hastanın bilinçli davranması kriz riskini oldukça azaltabilmektedir. Krizler her zaman için hayati risk taşımasa da hastanın vücudunun oksijensiz kalması organlara ciddi zararlar verebilmektedir. Bu nedenle tetikleyici unsurlardan kaçınmak riski azaltacaktır.

astım

Astım krizleri genellikle kronik tipteki astım hastalarında görülmektedir. Ancak alerjik astımı olan hastalarında ilerleyen evrelerde kronikleşmesi ve bu krizlere maruz kalması mümkündür. Bu atakların en yaygın sebeplerinden biri de hastaların kontrolleri aksatması sonucunda yeterli olmayan dozlarda ilaçlara devam etmeleridir.

Aniden gelen atakların başlıca nedenleri uygun olmayan hava koşullarına maruz kalmaktır. Bunun yanı sıra sigara kullanımı veya pasif içici konumunda olan hastalarda bu risk grubundadır. Buna ek olarak hava kirliliğine maruz kalınması, tozlu ortamların solunması, egzoz dumanı veya karbonmonoksit gibi gazlar, egzersiz ve solunum yolu enfeksiyonları da tetikleyen faktörler arasındadır. Bunun yanı sıra bu atakların psikolojik etkenler ile de tetiklenebileceği unutulmamalıdır. Hastanın aniden korku, endişe gibi duygu geçişlerine maruz kalması atakları tetikleyebilmektedir. Özellikle kapalı alan fobisi olan veya panik atak olan hastalarda bu durum sık sık gözlemlenebilmektedir. Bilinçsizce kullanılan bazı ilaçların da bu atakları tetikleme riski vardır. Kardiyovasküler veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastaların özellikle dikkat etmeleri gerekmektedir. Bu hastaların geçireceği bir kriz hayati tehlike oluşturabilir.

Astım Krizi Geçiren Hastaya İlk Müdahale

Astım krizi sırasında hastanın ve hastanın etrafında bulunan kişilerin bilinçli davranabilmesi ve sakin olabilmesi oldukça önemlidir. Hastayı panikletmemek ve sakin kalmasını sağlamak hayati riski ortadan kaldırabilmek için en önemli uygulamadır. Unutulmamalıdır ki ilk yardım hastanın durumunu stabil hale getirebilmek ve hayati riskleri ortadan kaldırmak adına yapılan ilaçsız müdahaleleri kapsayan bir uygulamadır. Bu nedenle hastaya ilk yardım uygulandıktan sonra mutlaka hekim tarafından tedavi altına alınmalıdır.

ilk yardım

Hastaya ilk yardım sırasında ilaç ile müdahale edilmesi oldukça risklidir. Örneğin; bilinçsizce sedatif bir ilaç verilmesi solunum yetmezliğini arttıracaktır. Buna ek olarak mukolitik ilaçlar ile de hastanın öksürüğü tetiklenecektir.

İl yardım aşamasında öncelikle hastanın rahat nefes alabilmesini sağlamak için uygun koşullar sağlanmalıdır. Hastanın etrafında kalabalık oluşması önlenmeli, ortamda krizi tetikleyici bir hava ortamı varsa havalandırılmalı veya krizin şiddetine bağlı olarak hasta o ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Öncelikle geçirilen nefes darlığının astım krizi olduğundan emin olmak adına hastanın nefes borusunu tıkayan yabancı bir cisim olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bunun ardından nefes alımını güçleştirebilecek sıkı yaka veya kemer gibi materyaller gevşetilmelidir. Hastanın nefes alışını kolaylaştırmak adına oturur pozisyona getirilmesi gerekir. Bayılma, morarma veya soğuk terleme gibi belirtiler ile birlikte seyrettiği durumlarda vakit kaybetmeden ambulans aranmalıdır.

İlk Müdahale Sonrası Tedavi

Kriz sırasında ilk müdahalenin ardından vakit kaybetmeden hasta sağlık ekiplerine ulaştırılmalıdır. Uygulanacak tedavi hastanın yaşına, kilosuna ve krizin şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterecektir. Özellikle hamilelikte geçirilebilecek bir krizde hem annenin hem bebeğin hayatı risk altında olacağından uygulanacak tedavi farklılık gösterecektir. Tedavide ilk aşama krizin şiddetine ve hastanın yaşına bağlı olarak oksijen tedavisidir. Hayati tehlike oluşturacak boyuttaki krizlerde hastanın niteliğine bağlı olarak salbutamol uygulanacaktır. Solunumun durması halinde hastanın vakit kaybedilmeden entübe edilip yoğun bakıma alınması gerekir.