Astım Tanısı İçin Yapılan Testler, Tetkikler ve Sonuç Yorumlaması

Astım belirtileri ile doktora başvuran kişilerde teşhis konulabilmesi için bazı tetkikler ve tahliller yapılması gerekmektedir. Özellikle diğer akciğer hastalıklarından ayrılabilmesi için tahliller ile teşhis edilir.

Astım, akciğer solunum yollarının etkenle karşılanması sonucunda daralması ve nefes darlığına neden olan bir akciğer hastalığıdır. Astım belirtileri ile hastaneye başvuran kişilere, diğer akciğer hastalıklarından ayrılabilmesi ve astım teşhisi konulabilmesi için bazı tahliller ve testler yapılması gerekmektedir.

İçindekiler

Astım Nasıl Teşhis Edilir? Astım Testi Nasıl Yapılır?
- Belirtileri
Astım Teşhisi İçin Yapılan Astım Testleri
- Solunum Fonksiyon Testi
- Peak flow (PEF) Zirve Akım Ölçümü
Astım Şüphesi İçin Nerede Test Yaptırılır?
Kaynaklar

Astım Nasıl Teşhis Edilir? Astım Testi Nasıl Yapılır?

Hasta, polikliniğe başvurduğu zaman doktor hastalığın karakterine göre sorular yönelterek ilk adımda hasta öyküsü (anamnez) alınır.

Belirtileri

Nefes darlığı
Hışırtılı solunum, aksi kanıtlanana kadar her hışırtılı solunum astım olarak tanımlanır.
Göğüste sıkışma ve baskı hissi
Öksürük: Genelde hastalar yoğun kıvamlı balgam çıkardıklarında rahatladıklarını ifade eder. Hastalar her soğuk algınlığında 3 haftadan uzun sürdüğünü ve akciğere indiğini ifade eder ise astımdan şüphelenilir. Bazen öksürükle seyredebilir ve inatçı olması, gece uykudan uyandırması tipiktir.

Belirtilerinin özellikleri, genellikle tekrarlayıcı ve gece-sabaha karşı ortaya çıkmaktadır. Nöbetler halinde olur, genellikle ilaçla ya da ilaçsız şekilde hafifler kaybolur. Şikayetler bazı dönemde kaybolur ve etken ile karşılaşmada tetiklenir. Hastalık mevsime göre değişiklik gösterebilir.

Astım Teşhisi İçin Yapılan Astım Testleri

Astım teşhisi yapılan testler hastanın uyumuna bağlı olup, uyumsuz hastalarda fonksiyon yanlış sonuçlar verebilmektedir.

Solunum Fonksiyon Testi

Hastanın ilk başvurusunda astım ağırlık derecesini görmek için solunum fonksiyon testi yapılır.
Tedavi ile iyileştirme süreci sonrasında astım hastası için en iyi değer saptanır.
Daha sonraki izlemlerde solunum fonksiyon testi rutin olarak yapılmamalıdır.
Solunum fonksiyon testinde; zorlu vital kapasite (FVC) de, 1. saniyedeki zorlu nefes verme volümde (FEV1), FEV1/FVC oranında ve zorlu nefes alıp verme sırasında oluşan akım hızları tespit edilir.
Solunum fonksiyon testindeki FEV1/FVC oranının yetişkinlerde %75, çocuklarda %85’in altında olması belirgin tıkanıklığı anlaşılır. Bu oranlar normal ise akım hızlarındaki düşüşler kısmi tıkanma anlaşılır.

Astım teşhisi için yapılan solunum fonksiyon testi, hasta oturur pozisyonda, cihaza yeni bir ağızlık verilerek burnunu kapatması ardından cihaza takılı ağızlığı ağzına yerleştirmesi söylenir. Burnu kapalı şekilde verilen komutla hasta derin bir nefes alır ve yine verilen komutla ciğerlerindeki nefes tamamen boşalana kadar üflemesi söylenir. Bilgisayar üzerinden raporlandırılarak doktoruna gönderilir.

Peak flow (PEF) Zirve Akım Ölçümü

Solunum fonksiyon testinin pahalı olduğu için sağlık ocaklarında, dispanserlerde ve özel muayenehanelerde tanı ve izlem amaçlı kullanılabilen bir alettir. PEF’in yanında hastanın yaşı, cinsiyeti, boyuna göre hazırlanmış olan beklenen değer tablosuna göre hastalar değerlendirilir. Takibin sağlıklı yapılabilmesi için her hastanın en iyi değer ölçümünün bilinmesi esastır.

Hastalara 2-3 hafta boyunca günde bir kez testi yaptırıp kaydetmeleri gereklidir. Yapılan testlerde, öksürme sırasında en yüksek değer görülebilir ve hastaya bu sorgulanmaktadır. Hastanın kullandığı bronş genişletici ilaçlar sonrasında ölçümler arasında yüksek değere ulaşılamıyor ise ek tedavi başlamak gerekebilir.

Astım teşhisi için yapılan ve takip gerektiren PEF, büyüme gelişme çağındaki çocuklarda yapılan testlerdeki değişmeyi saptamak için testlerle 6 ayda bir belirleme yapılır.

Astım Şüphesi İçin Nerede Test Yaptırılır?

Astım şüphesi olan kimse göğüs hastalıkları doktoruna başvurmalıdır. Göğüs hastalıkları doktoru, bilgilerinizi gizli tutacak şekilde hastaya bir kaç soru yöneltecektir. Bu sorulardan en az birine evet yanıtı veriyor iseniz astım şüphesi ile hasta incelemeye alınır. Ancak solunumdaki değişiklikler düşünülerek hareket edilir.

Hastanın göğüsünde zaman zaman hırıltı, hışırtı, ıslık sesi duyuluyor mı?
Özellikle geceleri ve/veya sabahları uyandığında ortaya çıkan inatçı öksürük var mı?
Öksürük ve/veya nefes darlığı ile gece uykusundan uyandığı oluyor mu?
Herhangi bir efor sonrasında öksürüyor ya da göğsünde hırıltı, hışırtı sesi duyuyor mu?
Belirtilerin belli bir mevsim ya da ortamla alakası var mı?
Alerji yapabilecek ya da solunum yollarını tahriş özelliğine sahip maddelere maruz kalınca öksürük, hırıltı ya da nefes darlığı oluyor mu?
Soğuk algınlığı akciğerlere iniyor ya da 3 haftadan uzun mu sürüyor?
Belirtiler ortaya çıktıktan sonra hasta herhangi bir ilaç kullanıyor mu? Bu ilaç sonrası rahatlıyor mu? Hasta ne sıklıkla ilaç kullanıyor?
Zaman zaman gelen nefes darlığı atakları oluyor mu?