Hipersensitivite Pnömonisi (Zatürresi) Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Hipersensitivite pnömonisi solunan bazı tozlar nedeniyle akciğerlerde oluşan enfeksiyona verilen isimdir. Çifti akciğeri hastalığı ve kuş besleyicisi hastalığı gibi türleri vardır.
Hipersensitivite pnömonisi, solumaya maruz kalınan alerjen tozlar nedeniyle akciğerde ve bronşlarda (hava kanalları) oluşan enfeksiyondan kaynaklanır. Genellikle bu alerjenler; doğada bulunan saman, kuş pisliği, küf gibi maddelerdir. Bu sebeple evde, işyerinde veya dışarda onlarla karşılaşıp zatürreye yakalanmanız mümkündür.
Enfeksiyona neden olan bu tarz alerjen tozların bir kez veya küçük dozlar halinde solunması hipersensitivite pnömonisi geliştirmek için yeterli değildir. Bu tozlar akciğere ulaşamadan bağışıklık sistemi tarafından devre dışı bırakılırlar. Akciğerlerdeki hava keseciklerine ulaşsalar bile vücudun savunma sistemi beyaz kan hücrelerini göreve çağırarak alerjenlerle savaşmasını emreder. Maruz kalınan toz büyük boyutlardaysa veya küçük dozlar halinde sürekli maruz kalındıysa bu savaş hemen sona ermez. Akciğerlerdeki hava kesecikleri iltihaplanır ve akciğer dokusunda enfeksiyondan kaynaklanan yaralar oluşabilir. Kuş pisliği gibi bir maddenin hipersensitivite zatürresine yol açabileceğini bilmiyordunuz değil mi?
İçindekiler
Hipersensitivite Pnömonisi Belirtileri
Alerjen tozları solumaya maruz kaldıktan yaklaşık 4 ile 6 saat sonra hipersensitivite pnömonisi belirtileri gözükmeye başlar. İlk belirtiler 12 saat kadar sürebilen bu belirtilerin şiddeti toza tekrar maruz kalınması durumunda artar. En sık görülen hipersensitivite pnömonisi belirtileri olarak şunları sayabiliriz:
- Kuru öksürük
- Nefes darlığı
- Göğüste sıkışma
- Ateş
- Titreme
- Yorgunluk
Hastalığın ilerleyen aşamalarında pulmoner fibroz denilen akciğer rahatsızlığı ortaya çıkabilir. Pulmoner fibroz akciğerlerdeki yara oluşumuna verilen isimdir. Akciğerlerdeki yara izi kalıcı olacağından; uzun süre tedavi edilmeyen hipersensitivite pnömonisi kalıcı akciğer hasarına yol açabilir. Bu nedenle hastalığın erken teşhis ve tedavi edilmesi çok önemlidir.
Hipersensitivite Pnömonisi Nedenleri
Toz olarak solumaya maruz kalındığında bu pnömoni türüne neden olduğu bilinen 300’den fazla toz vardır. Sıkça görülen bazı hipersensitivite zatürresi türlerine; hastalığa sebep olan toz kaynağı ile ilgili isimler verilmiştir.
Çiftçi Akciğeri Hastalığı: Çiftçilerde ve sığır yetiştiricilerinde görülen bu durum; saman ve tahıl gibi maddelerdeki tozlarda bulunan küf kaynaklı enfeksiyon sebebiyle oluşan zatürre türüne verilen isimdir.
Kuş Besleyicisi Hastalığı: Güvercin başta olmak üzere tüm kuşların tüylerindeki ve dışkılarının solunmaya maruz kalınması sonucu bulaşan hipersensitivite pnömonisi türüdür.
Nemlendirici Akciğer Hastalığı: Ortam nemlendirici makinalar, klimalar ve ısıtma sistemlerinde yetişen mantarların solunmasıyla vücuda bulaşan ve gelişen zatürre türüne verilen isimdir.
Risk Faktörleri
Bazı mesleklerde çalışıyorsanız, bu zatürre türünü geliştirme riskiniz yüksek olabilir. Bu mesleklere örnek olarak;
- Çiftçiler
- Sebze veya süt sığırcıkları
- Kuş ve tavukçuluk ile uğraşanlar
- Veterinerler
- Tahıl, un ve buğday işiyle uğraşanları sayabiliriz.
Bu gibi mesleklerde çalışılıyor olması; kesinlikle hipersensitivite zatürresi hastalığı ile karşılaşılacağı anlamına gelmez. Hastalığın oluşumunda genel sağlık durumunuz ve genetik faktörler de etkilidir.
Hipersensitivite Zatürresi Teşhisi ve Tedavisi
Doktorunuz; hastalığa neden olabilecek tozlara maruz kalıp kalmadığınızı, genel sağlık durumunuzu ve tıbbi geçmişinizi öğrendikten sonra stetoskop ile akciğerlerinizi dinleyecektir. Hipersensitivite pnömonisine sahip bireylerde akciğerlerden gelecek ses, sağlıklı olanlardan farklıdır. Ayrıca kanınızdaki oksijen seviyesini kontrol etmek için nabız oksimetresi adı verilen cihazı da kullanabilir. Doktorunuz teşhisi doğrulayabilmek için aşağıdaki testlerden bir veya birkaçını da uygulayabilir.
- Akciğerde, eğer varsa yara izlerini görmek için göğüs röntgeni
- Akciğerlerinizin sağlıklı çalışıp çalışmadığını görebilmek için akciğer fonksiyon testleri
- Maruz kaldığınız toza karşı antikor gelişip geliştirmediğinizi görmek için kan testi
- Hayati tehlikesi olan vakalarda; akciğerdeki enfeksiyondan numune almak için bronkoskopi
Tedavisi
Hipersensitivite pnömonisi teşhisi koyulan kişilerin yapması gereken en önemli şey; hastalığa neden olan faktörlerden uzak durmasıdır. Bu, hastalığın ilk evrelerinde yapılırsa akciğerlerin normale dönmesi için herhangi bir tedaviye veya ilaca gerek kalmaz.
Şiddetli vakalarda ise steroid içerikli ilaçlar reçete edilebilir. Steroidler belirtileri azaltmaya yardımcı olur ancak hipersensitivite pnömonisini tedavi etmez. Ayrıca steroidler; kilo alımı, kemik incelmesi, katarakt ve şeker oranının yükselmesi gibi yan etkilere sahip olduğundan kullanımına pek sıcak bakılmaz.Doktorunuz; gerekli testleri yaptıktan sonra tedavi için ne gerekiyorsa yapacaktır.