Alerjik Astım Tedavisinde Kullanılan İlaçlar ve Kullanım Şekilleri
Astım, solunum yollarının duyarlı olduğu etkenle karşılaştığında daralması ve nefes darlığına yol açan alt solunum yolu hastalıklarındandır. Alerji kaynaklı astıma, kedi, hamam böceği, toz, polen, akar gibi etkenler sebep olmaktadır.
İçindekiler
Alerjik Astım Teşhisi İçin Yapılan Tetkikler
Alerjik astım, solunum yollarının duyarlı olduğu madde ile karşılaşması sonucunda daralarak solunum güçlüğü yarattığı tablodur. Bu duruma neden olan etkenler genel olarak; hamam böcekleri, akarlar, ev tozları, polenler, küf mantarı sporları, bazı besinler sayılabilmektedir. Alerjik astım, nefes darlığı yaşanıp acil hekim muayenesi tarafından geçici çözüm olarak nefes açıcı ilaçlarla o anlık tedavi edilir ve bir göğüs hastalıkları uzmanı tarafından muayene olmanızı isteyecektir.
- Nefes ölçümü (Spirometre ile SFT)
- Refmetre
- Röntgen (Genelde röntgende herhangi bir bulguya rastlanmaz. Başka hastalıklardan ayırmak için ve atak esnasında çekilmelidir.)
- Alerji testi (Hastanın öyküsü alındıktan sonra hekim gerekli görürse yaptırır ve çıkan sonuca göre ilaç düzenlemesi yapılır.)
Alerji testi, kişinin alerjisi olduğu şeyi saptamak için yapılan, genelde kolun ön, iç, kıl olmayan bölgesine hazır olarak bulunan alerjenlerin enjekte edilmesi ile yapılan testtir. Test yapıldıktan sonra alanlar daire içine alınır ve bir süre beklenir. Vücudun hangi alerjene tepki verdiği saptandıktan sonra rapor hastaya verilerek doktoru ile görüşmesi sağlanır.
Astım alerjik olabileceği gibi olmaya da bilir. Alerji testi astım tanısını koymaz.
Alerjik astım ilaçları iki gruba ayrılmaktadır. Birinci grup, koruyucu-tedavi edici ilaçlar, ikinci grup ise, rahatlatıcı-bronş genişletici ilaçlardır.
Koruyucu-Tedavi Edici İlaçlar
Bu ilaçlar, sprey ve toz formları bulunan ağızdan akciğerlere solunum yoluyla alınan kortizonlu ilaç grubundadır. Alerji durumlarında iltihap şüphesi var ise diğer ilaçlara ek olarak verilebilir. Bu ilaçların sürekli önerilen dozda kullanılması tam kontrolü sağlayabilir. Doktor, özellikle çocuk hastalarda kilo oranına göre doz ayarlaması yapacaktır.
Solunum yoluyla kullanılan ilaçların önerilen dozda kullanılması durumunda uzun süre kullanılabilir ve yan etkileri yok denecek kadar azdır. Aynı şekilde tedaviyi destekleyici verilen bronş genişletici ilaçlarda uzun süre kullanılabilir, yan etkileri göz ardı edilebilecek düzeydedir.
Diğer bir tedavi seçeneği olarak, ağız yoluyla alınan kortizonlu ilaçlar kullanılabilir. Bu tablet formundaki ilaç, solunum yoluna alınan ilaçlarla birlikte kombine tedavi olarak doktor tavsiyesi ile kullanılmaktadır. Ayrıca lökotrien antogonistleri adı verilen bu ilaç grubu yeni yapılan çalışmalarda, astım için kullanılan sprey ve toz ilaçların dozlarının azaltılması, tedavinin sonlandırılması durumlarında yardımcı olarak kullanılmaktadır. İlaç ticari isimlerine örnek olarak; Aırfıx, Aırmol, Aırlast, Clast, Alecast, Alıento, Oneaıt, Notta, Respaır, Sın-mont, Selezen, Ventılar şeklinde sıralanabilir. İlaçların tablet, çiğneme tablet, pediatrik ağız granül ve saşe formları bulunmaktadır.
Rahatlatıcı-Bronş Genişletici İlaçlar
Bu ilaç grubu kısa etkili Beta-Mimetik adı verilen ilaç türüdür. Etkileri kısa sürede başlar ve genel olarak bronşları genişletici olarak kullanılır. Özellikle alerji astım tedavisinde, alerji etkeniyle karşılaşıp astım atağı geçiren kişilerde hastalığının bilincinde olan kişiler bu ilaçları yanlarından ayırmamalıdır. İlacın etki mekanizması, bronş kaslarını gevşeterek hastanın katı balgam parçacıklarını rahatlıkla atmasını sağlar ve akabinde solunum güçlüğünü giderir. Beta-mimetikler tek başlarına ve hekime danışmadan çok sık kullanılması doğru değildir. Özellikle kalp hastalarında yan etkileri ciddi derecede görülebilir.
İlaç içerisinde bulunan maddeler, B2 reseptörlerini uyararak bronş ve bronşiyolleri gevşetirken, B1 reseptörlerini uyarması ile kalp damar sistemi etkilenir. Ayrıca Alfa reseptörü üzerindeki etkisiyle de kan basıncı yükselir. Bu nedenle ilaç dikkatli kullanılmalı, yan etkileri bilinmeli ve derhal doktora başvurulmalıdır.
Uzun süre ve kontrolsüz kullanımında hastada, astım atağı sırasında alındığında hiç bir etkisi olmamaya başlayabilir; yani tolerans gelişir. Hastada solunum düzensizliği nedeniyle asit birikimi varsa bu ilaç grubu işe yaramayacaktır. Beta-mimetik ilaç grubu içerisinde bulunan bazı ilaçlar, kalp-damar hastalığında, yüksek tansiyon hastalarında ve kalp yetmezliği olan hastalarda kullanılmaz.
Piyasada bir çok beta-mimetik ilaç vardır. İlaç kendi içerisinde de bir çok grupta incelenmektedir. Bir kaç örnek verilecek olursa; Seredite, Flixotide, Forpack, Symbicort, İpravent, Pulmicort, Spiriva, Atrovent, Ventolin, Salbutol ticari isimli ilaçlar sayılabilir. Doktorun teşhisine göre uygun görülen tedavi, belirlenen dozda kullanılmalı, tedavi dozu yeterli gelmiyorsa tekrar doktor ile iletişime geçilmelidir. Kalp-damar sistemi üzerinde herhangi bir etkisi görülürse ilacın (Yüksek tansiyon, çarpıntı, göğüs ağrısı vb.) derhal doktor ile iletişime geçilmelidir.
Kaynaklar
- http://dent.ege.edu.tr/yayinlarimiz/bitirme_tezleri/pdf/1012.pdf
- http://istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/per/belge/astim_allerji.pdf
- http://www.ctf.istanbul.edu.tr/dergi/online/2001v32/s1/011r1.htm
- http://www.dicle.edu.tr/Contents/80694c41-8de4-43d6-81a3-a28ab6560fc6.pdf
- http://www.titck.gov.tr/PortalAdmin/Uploads/KubKT/mOwlFEs9S9X69.pdf
- http://ailehekimligi.gov.tr/kronik-hastalklar/313-astm.html
- https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/2920/mod_resource/content/0/9.%20Hafta%20solunum%20sistemi%20ila%C3%A7lar%C4%B1.pdf