Erken Doğan Bebeklerde Akciğer Gelişiminin Tamamlanması, Yaşanan Sorunlar

Bebekler anne karnında 32-36. haftalarında akciğer gelişiminin olması, surfaktan maddesinin tamamlanması beklenir. Gebelik haftası küçük, doğum ağırlığı düşük bebeklerde solunum problemleri görülebilmektedir.

İçindekiler

Erken Doğan Bebeklerde Akciğer Gelişimi
Akciğer Gelişim Evreleri
RDS Tedavisi
Kaynaklar

Erken Doğan Bebeklerde Akciğer Gelişimi

Gebelik süreci 39-40. haftalarda tamamlanarak sağlıklı bebeklerin doğması beklenir. Fakat anne, bebek, bebeğin bulunduğu kese, rahim kaynaklı sorunlar nedeniyle erken doğumlar gerçekleşebilir. Son yıllarda gelişen teknolojiyle önceleri 28 hafta olan bebeklerin dış ortamda yaşayabilme sınırı 24 haftaya hatta son zamanlarda 22 haftaya kadar düşmüştür. Erken doğan bebeklerde RDS (RESPİRATUAR DİSTRES SENDROMU) yani çoğunlukla akciğer gelişimine ve surfaktan madde azlığına bağlı solunum sıkıntısı görülebilmektedir. Bu sorun bebeğin yoğun bakım ortamında tedavi görmesine, akciğerlerin gelişimi için girişim yapılmasına neden olmaktadır.

Gebelik döneminde anne karnındaki bebeğin 32-36. haftalar arasında akciğerlerin normal boyuta ulaşması, surfaktan maddesinin akciğerler için yeterli düzeye gelmesi beklenir. 32 haftadan önce doğan ve 1500 gr. doğum ağırlığına sahip bebeklerde solunum problemi görülebilmektedir.

Surfaktan maddesi, akciğerler dış ortamda ilk nefesi aldıktan sonra açılıp çalışmaya başlayan hava keselerinin kapanmaması için salgılanan kaygan bir sıvıdır. Bu sıvı vücut tarafından gebelikte üretilmeye başlanır ve tamamen üretilmesi, hazır hale gelmesi herhangi bir problem olmadığı taktirde 36. haftada tamamlanır.

Surfaktan maddesinden kaynaklı RDS problemi gebelik haftalarına göre;

28 hafta> %60,

28-31 hafta = %40,

30-34 hafta=%15,

34 ≤ %5. şeklindedir.

Akciğer Gelişim Evreleri

İnsan akciğeri ilkel ön bağırsaktan gebeliğin 3. haftasında gelişmeye başlar. Fetüsün yapısal değişikliklerine göre 5 döneme ayrılır.

Embriyojenik dönem: 3-7. haftalarda gelişir. Büyük hava yollarının gelişimi bu dönemde olmaktadır. Doğumsal solunum yolu tıkanıklığı, yırtığı gibi sorunlar bu gelişme dönemindeki sorundan ortaya çıkmaktadır.
Pseudoglandüler dönem: Gebeliğin 7-17. haftalarında akciğer bronş ağacının oluşması, akciğer zar dokusunun kapanması ve diyaframın kalınlaşması bu dönemde görülür. Diyafram kası fıtığı bu dönemdeki sorundan ortaya çıkmaktadır.
Kanaliküler dönem: Gebeliğin 16-26. haftaları arasında, hava ile kan arasında oluşacak difüzyon için doku ve kan damarlar yapıları gelişir. Bronş ve hava keselerindeki yapılar gelişir. Surfaktan yapacak hücreler bu evrede gelişir.
Sakküler dönem: Gebeliğin 22-36. haftalarını kapsar. En uç hava yollarının hava kesesi şeklinde gelişimi tamamlanır. Alveoller içerisinde mukus formunda surfaktan görülür. Erken zaman doğan bebeklerin bu dönemi dışarıda yaptırılabilir. (Mekanik ventilasyon ile)
Alveolar dönem: Gebeliği 36. haftasında başlar ve alveolar bölünme tamamlanana kadar sürer. Bu süreçte erişkin birey akciğer yapısı oluşur.

Akciğer Gelişim Evresi

RDS Tedavisi

Erken doğan bebeklerde en sık görülen problemlerden biridir. Bu problem yeni doğan yoğun bakım ünitelerinde en uzun süre yer işgal eden problem olmakla beraber bebeklerin uzun ve disiplinli bir takibini gerektirir. Erken doğan, düşük doğum ağılıklı bebekler, oda havasında cilt renkleri mor, doğumdan hemen sonra çok hızlı nefes alıp vermeye başlarlar ve dinlemekle inilti sesi duyulur.

RDS sorunları nedenleri çoğunlukla surfaktan eksikliğidir. Bunun yanı sıra düşük vücut sıcaklığı, düşük oksijen miktarı, düşük tansiyon gibi sebepler surfaktan sentezini bozmakta, hava keseleri kılcal damardaki sızıntıyı arttırır. Bebeğin bedenin de yaşanan sorunlar dışında cinsiyetin erkek oluşu, sezaryen doğum, annede diyabet, tiroid düşüklüğü, ailesel yatkınlık gibi sebepler de sayılmaktadır.

28-32. haftalarda gebeliği devam eden anneye steroid enjekte edilmesi bebeğin surfaktan sentezini arttıracaktır. Koruyucu tedavi olarak uygulanabilen bu yöntem, gebeliğinde erken doğum riski varsa ya da doğum sonrası bebeğin RDS yaşamasına neden olacak faktör var ise bu tedavi uygulanabilir.

Doğum sonrasında tanı radyolojik görüntüleme, fizik muayene ile koyulduğunda Surfaktan uygulaması gerekebilir. Surfaktan maddesi, akciğerlerin solunumunun solunum cihazına bağlanarak yaptırılmasından sonra steril şartlarda akciğere verilmesi ile yapılmaktadır.

Mekanik Ventilasyon ve ya CPAP işlemi, bebeğin vücuduna girişimsel olarak uygulanan yöntemlerdir. Mekanik Ventilasyonda akciğerin solunum işlemini makine kendisi üstlenir ve yapmaya başlar. Bebeğin kendi solunumunun düzene girmesinden sonra makineden ayrılabilir. CPAP ise, bebeğin kendi solunumunu yaparken destek olmak amacıyla solunum yollarına basınçlı hava ve oksijen verilmesi işlemidir. Akciğerlerdeki hava keselerine yardımcı olan iki yöntemdir.

Antibiyotik tedavisi başlanabilir. RDS tanısı ile tedavi alan ve akciğerlerine girişim uygulanan erken doğan bebeklerde, bağışıklık sisteminin gelişmemiş olması, akciğerlerin zaten hassas oluşu enfeksiyona açık bir ortam haline getirebilmektedir. Enfeksiyon kaynaklı da oluşabilecek RDS için kan tahlillerinden sonra uygun antibiyotik tedavisine başlanabilinmektedir.